Αντικειμενικός Στόχος Μαθήματος

Το μάθημα της Ποτάμιας Γεωμορφολογίας αποτελεί μια εισαγωγή σε βασικές έννοιες που αφορούν τα υδρογραφικά δίκτυα και τις λεκάνες απορροής. Πραγματεύεται τις ποτάμιες διεργασίες που οφείλονται στο ρέον νερό και τα αποτελέσματα αυτών που είναι οι ποτάμιες γεωμορφές.

Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου  πραγματοποιείται μια εμπαιδευτική εκδρομή. Σκοπός της άσκησης πεδίου είναι η εξοικείωση με το ύπαιθρο, η αναγνώριση ποτάμιων γεωμορφών και η αφομοίωση όσων διδάσκονται στα θεωρητικά μαθήματα.

Περιεχόμενα Μαθήματος

Παράδοση: ποτάμιες διεργασίες – είδη ροής: η δράση των σταγόνων της βροχής, μη συγκεντρωμένη επιφανειακή ροή, μη συγκεντρωμένη επιφανειακή ροή Horton (Hortonian flow), μη συγκεντρωμένη επιφανειακή ροή λόγω κορεσμού, σποραδικά συγκεντρωμένη ροή σε ρυάκια (rill flow), υπόγεια ροή (subsurface flow). Ποτάμια ροή σε κοίτες (τυρβώδης ροή, στρωτή ροή, αριθμός Reynolds, ροή πτώσης (plunging flow).

Επιμήκεις τομές ποταμών, βασικό επίπεδο (απόλυτο – τοπικό), στάδια εξέλιξης του αναγλύφου (νεότητα, ωριμότητα, γήρας, αναγέννηση). Ποτάμια διάβρωση: ενέργεια ποτάμιου ρεύματος, κατά βάθος διάβρωση, πλευρική διάβρωση, οπισθοδρομούσα διάβρωση. Ποτάμια μεταφορά: στερεοπαροχή – τρόποι μεταφοράς ιζημάτων (φορτίο εν διαλύσει, εν αιωρήσει, φορτίο κοίτης.

Ποτάμια απόθεση: αποθέσεις κοίτης, αποθέσεις των όχθεων της κοίτης, υπερόχθιες αποθέσεις, αποθέσεις περιθωρίων της κοιλάδας. Ποτάμιες γεωμορφές: γεωμορφές διάβρωσης (αλλουβιακές κοίτες –ευθύγραμμες – μαιανδρικές – διακλαδιζόμενες), κοιλάδες (σχήματος V, σχήματος U, ανεμοτομές, πειρατείες ποταμών). σημεία κάμψης. Ποτάμιες γεωμορφές απόθεσης: πλημμυρικές πεδιάδες, ποτάμιες αναβαθμίδες (πετρώδεις – αλλουβιακές, συσχέτιση αναβαθμίδων, μέθοδοι χρονολόγησης), αλλουβιακά ριπίδια.

Εργαστήριο: Οι ασκήσεις αφορούν την αρίθμηση ενός υδρογραφικού δικτύου, την οριοθέτηση της λεκάνης απορροής του, την ανάλυσή του σύμφωνα με τους τρεις νόμους του HORTON και την εκτίμηση των παραμέτρων της υδρογραφικής υφής (συχνότητα – πυκνότητα). Επιπλέον εκτιμώνται ρυθμοί διάβρωσης σε ποταμούς της βόρειας Πελοποννήσου για το Ανώτερο Τεταρτογενές.

Διδασκαλία-Αξιολόγηση

13 εβδομάδες παραδόσεις και εργαστηριακές ασκήσεις, παραδόσεις: 1 ώρα/εβδομάδα, εργαστηριακές ασκήσεις: 2 ώρες/εβδομάδα.

Τα εργαστηριακά μαθήματα αφορούν ένα συγκεκριμένο υδρογραφικό δίκτυο και την αντίστοιχη λεκάνη απορροής του. Η παρακολούθηση των ασκήσεων είναι υποχρεωτική και λαμβάνονται απουσίες. Οι λύσεις των ασκήσεων παραδίδονται μετά το πέρας της διδασκαλίας τους συνήθως πριν την εξέταση του μαθήματος στο τέλος του εξαμήνου.

Η αξιολόγηση προκύπτει από τις εξετάσεις (συνήθως είναι προφορικές) στο τέλος του εξαμήνου (50% του τελικού βαθμού) και την αξιολόγηση των εργαστηριακών ασκήσεων (50% του τελικού βαθμού).